Standpunt Vlabel inzake gesplitste aankoop en inschrijving vernietigd!

De Raad van State heeft op 12 juni 2018 het fel bekritiseerde standpunt nr. 15004 van de Vlaamse Belastingdienst (‘Vlabel’) inzake de gesplitste aankoop en inschrijving integraal vernietigd. De Raad van State bevestigt dat van de fictiebepalingen inzake de gesplitste aankoop en inschrijving geen toepassing kan worden gemaakt indien de gesplitste aankoop of inschrijving het gevolg is van een voorafgaande openlijke schenking, ongeacht of deze schenking werd geregistreerd. Naar de grond van de zaak is de uitspraak van de Raad van State geenszins een verrassing; de wettekst en haar doelstelling is immers duidelijk (zie artikel Nieuwsbrief 2017/5 ‘Gesplitste inschrijving vruchtgebruik / blote eigendom: ook niet-opgenomen vruchten en burgerlijke maatschap maken volgens Vlabel voortaan een belastbaar fictie-legaat uit !’ Anouck Sandra). Opmerkelijk hierbij is dat de Raad van State zich bevoegd weet om een standpunt van Vlabel te vernietigen en dat over de hele lijn ongeacht het bestaande federale standpunt inzake gesplitste aankoop.

gesplitste aankoop en inschrijving: niet gevrijwaard van erfbelasting indien bedekte bevoordeling

De techniek inzake de gesplitste aankoop is genoegzaam bekend. Ouders kopen een onroerend goed voor het vruchtgebruik aan, de kinderen voor de blote eigendom. Bij het overlijden van de ouders dooft hun vruchtgebruik uit en bekomen de kinderen het onroerend goed in volle eigendom, en dat in principe zonder erfbelasting. Deze gesplitste aankoop wordt echter vermoed een bedekte bevoordeling door de ouders aan de kinderen uit te maken; met toepassing van het fictie-legaat voorzien in artikel 2.7.1.0.7. van de Vlaamse Codex Fiscaliteit wordt dit onroerend goed alsnog voor de volle eigendom aan erfbelasting onderworpen.

Hetzelfde geldt voor effecten aan toonder of op naam en voor geldbeleggingen die voor het vruchtgebruik op naam van de ouders en voor de blote eigendom op naam van de kinderen zijn ingeschreven. Deze gesplitste inschrijving wordt op basis van voormeld fictielegaat ook vermoed een bedekte bevoordeling uit te maken.

Dit vermoeden van bedekte bevoordeling kan echter worden weerlegd, meer bepaald door aan te tonen dat de gesplitste aankoop of inschrijving het gevolg is van een voorafgaande openlijke bevoordeling en bijgevolg geen bedekte bevoordeling uitmaakt.

Lange tijd werd het bewijs van de voorafgaande schenking aanvaard, zonder de vereiste dat op deze schenking schenkbelasting werd betaald. Zo volstond het voorafgaand aan de gesplitste aankoop van een onroerend goed de benodigde fondsen voor de verwerving van de blote eigendom aan de kinderen te schenken, ook voor Nederlands notaris of bij handgift om schenkbelasting te vermijden. Ook stelde zich geen probleem bij de schenking voor Nederlands notaris van effecten of beleggingen met voorbehoud van vruchtgebruik. De voorafgaande schenking, ongeacht de registratie ervan, volstond om de toepassing van het vermoeden inzake bedekte bevoordeling te vermijden. Bij gebreke aan registratie is de voorafgaande schenking wel pas gevrijwaard van erfbelasting na verloop van de ‘verdachte periode’ van 3 of 7 jaar na de schenking (art. 2.7.1.0.5. V.C.F.).

Vlabel: tegenbewijs vermoeden bedekte bevoordeling vergt geregistreerde voorafgaande schenking

In 2013 deed de federale belastingadministratie voor het eerst stof opwaaien. In haar beslissing van 18 juli 2013 poneerde de administratie dat een voorafgaande schenking het wettelijk vermoeden van de bedekte bevoordeling niet ontkracht maar wel bevestigt, althans voor de gesplitste aankoop. Een voorafgaande geregistreerde schenking wordt echter wel als tegenbewijs aanvaard (zo ook bewijs van gebrek aan causaal verband tussen de voorafgaande schenking en gesplitste aankoop). Dit standpunt is toepasselijk op alle rechtshandelingen gedaan vanaf 1 september 2013. De federale belastingadministratie bevestigde vervolgens dat dit standpunt niet bij analogie van toepassing is op gesplitste inschrijvingen (beslissing van 28 april 2014).

Vlabel nam bij de overname van de belastingdienst dit federaal standpunt inzake de gesplitste aankoop over, en breidde dit bovendien uit naar de gesplitste inschrijving (standpunt nr. 15004). Voor alle gesplitste inschrijvingen gedaan vanaf 1 juni 2016 meent Vlabel dat het vermoeden van bedekte bevoordeling niet kan worden weerlegd door een voorafgaande schenking, tenzij het een geregistreerde schenking betreft.

Vlabel ging bovendien nog een stap verder door ook niet-opgenomen vruchtgebruik als nieuwe gesplitste inschrijving aan te merken, en door haar standpunt vanaf 1 juni 2017 uit te breiden naar de burgerlijke maatschap zowel voor wat betreft het vermogen bestaande uit effecten en/of geldbeleggingen ondergebracht in de maatschap als de burgerlijke vruchten geïncorporeerd in de maatschap.

Raad van State: wet vereist geen registratie voorafgaande schenking

In haar arrest van 12 juni 2018 besluit de Raad van State dat het integrale standpunt nr. 15004 van Vlabel inzake de gesplitste aankoop en inschrijving contra legem is en bijgevolg nietig.

Volgens de Raad van State kan uit artikel 2.7.1.0.7. V.C.F. niet worden afgeleid dat de schenking voorafgaand aan de gesplitste inschrijving maar als tegenbewijs kan worden aanvaard indien deze in België is geregistreerd; noch de wettekst noch de parlementaire voorbereiding legt immers de registratie van de voorafgaande schenking op en bovendien dient een fictiebepaling strikt te worden uitgelegd. Met dit arrest weten we onze analyse weerhouden in een eerdere bijdrage van onze nieuwsbrief bevestigd (zie artikel Nieuwsbrief 2017/5 ‘Gesplitste inschrijving vruchtgebruik / blote eigendom: ook niet-opgenomen vruchten en burgerlijke maatschap maken volgens Vlabel voortaan een belastbaar fictie-legaat uit !’ Anouck Sandra).

Door de integrale vernietiging van het standpunt trekt de Raad van State een streep door de aanvalspistes van de Vlaamse Belastingadministratie ten aanzien van zowel de gesplitste aankoop als de gesplitste inschrijving, en de uitbreiding van deze standpunten naar niet-opgenomen vruchtgebruik en de burgerlijke maatschap.

Dit betekent in concreto dat op vandaag volgende planningstechnieken herleven:

• de gesplitste aankoop vruchtgebruik (erflater) – blote eigendom (erfgenamen) van een onroerend goed mits voorafgaande schenking van de fondsen tot aankoop van de blote eigendom, ongeacht de registratie van deze schenking (onverminderd artikel 2.7.1.0.5. V.C.F.);
• de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik van effecten of geldbeleggingen voor buitenlands notaris zonder de betaling van schenkbelasting (onverminderd artikel 2.7.1.0.5. V.C.F.);
• de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik van delen in een burgerlijke maatschap waarin effecten en/of geldbeleggingen zijn ondergebracht voor buitenlands notaris zonder de betaling van schenkbelasting (onverminderd artikel 2.7.1.0.5. V.C.F.);
• de reservering van burgerlijke vruchten in de burgerlijke maatschap.

Op 15 juni 2018 heeft Vlabel bevestigd dit vernietigd standpunt niet langer toe te passen, en de verdere beleidsopties te onderzoeken. In dit verband is het van belang aan te stippen dat Minister Tommelein recent heeft verklaard dat de Vlaamse regering het voornemen heeft ontwijkingsmechanismen zoals voormelde ‘Nederland-route’ aan te pakken waar mogelijk. Mogelijk volgt dus een wetgevend initiatief om aan het arrest van de Raad van State tegemoet te komen.

De Raad van State heeft overigens geen uitspraak gedaan over de doorwerking van het standpunt van VLABEL op de burgerlijke maatschap, en inzonderheid op de reservering van de burgerlijke vruchten in de maatschap. Zoals aangestipt in eerdere bijdrage uit onze nieuwsbrief vindt de reservering van vruchten plaats door de algemene vergadering van de maatschap; pas bij uitkering ervan kan de vruchtgebruiker een aanspraak op de vruchten doen gelden en desgevallend besluiten de vruchten te doen toekomen aan de blote eigenaars met voorbehoud van vruchtgebruik (als nieuwe gesplitste inschrijving vruchtgebruik – blote eigendom).